مسیر دشوار تنش‌زدایی میان ایران و آمریکا
حسن هانی‌زاده
تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل
سخنرانی بسیار مهم علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، در همایش ما و غرب در تهران، دربرگیرنده سیاست‌های کلی جمهوری اسلامی ایران در رابطه با آمریکا و غرب است. این اظهارات نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی ایران همچنان به دنبال ایجاد سازوکارهای دیپلماتیک برای حل مسئله هسته‌ای صلح‌آمیز ایران است. اما طرف‌های دیگر غربی و به‌ویژه آمریکا تمایلی ندارند که ایران از یک چرخه غنی‌سازی در موضوع هسته‌ای برخوردار باشد. دیدگاه آقای لاریجانی بسیار به دیدگاه رهبر انقلاب اسلامی نزدیک است و این نشان می‌دهد که علیرغم بدبینی‌هایی که در خصوص روند مذاکرات و بن‌بست حاصل شده در مذاکرات ایران و غرب، همچنان روزنه‌ای برای ادامه این گفت‌وگوها وجود دارد. بنابراین، اظهارات آقای لاریجانی پیام مهمی برای کشورهای غربی و به‌ویژه آمریکا به همراه دارد که ایران تحت هیچ شرایطی از یک موضع ضعف با غرب مذاکره نخواهد کرد، بلکه با حفظ حق خود در داشتن چرخه غنی‌سازی و استفاده از فناوری هسته‌ای، آماده است با کشورهای غربی مذاکره کند. برخی گمانه‌زنی‌ها وجود دارد که ممکن است دونالد ترامپ در آینده داماد خود، کوشنر، را برای مذاکره با ایران تعیین کند. اگر این گمانه‌زنی‌ها در خصوص انتخاب کوشنر درست باشد، نشان‌دهنده این است که رویکرد تهاجمی شخص دونالد ترامپ نسبت به ایران به جایی نرسیده و او سعی دارد که همچنان با ایران وارد مذاکره شود و بتواند به یک راه‌حل میانه برای پایان دادن به مناقشات ایران و آمریکا برسد. رویکرد ایران این است که همچنان از موضع اقتدار ملی با غرب و آمریکا مذاکره کند. طبیعتاً هر دو طرف دارای پیش‌شرط‌هایی هستند. هم غربی‌ها یک سلسله پیش‌شرط‌هایی دارند و هم ایران. پیش‌شرط‌های ایران کاملاً حقیقی و مبتنی بر منافع ملی است و آن این است که ایران حاضر است با همه نهادهای بین‌المللی، از جمله آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای، همکاری کند. هیچ‌گونه مسئله‌ای در رابطه با بازرسی بازرسان آژانس ندارد. اما طرف اروپایی سعی می‌کند که با طرح یک سلسله پیش‌شرط‌ها، از جمله برچیده شدن چرخه غنی‌سازی، به نوعی سیاست‌های خود را اعمال کند و حتی موضوع موشکی و فعالیت نظامی ایران و بازدارندگی آن را نیز در مذاکرات قرار دهد. به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها سعی می‌کنند هم ایران را و هم محور مقاومت را تضعیف کنند. اکنون فشارهایی که بر دولت لبنان برای خلع سلاح حزب‌الله وجود دارد و اینکه وزیر جنگ آمریکا تهدید کرده که به زودی عملیات نظامی در منطقه انجام خواهد داد، نشان می‌دهد که رفتارهای تهاجمی آمریکا همچنان ادامه دارد. در این شرایط، امکان مذاکره وجود ندارد. اما به هر حال سیاست هیچ‌گاه ایستایی و ثابت نبوده و ممکن است تغییراتی ایجاد شود.
